ตำนาน นกชาห์บาซ คืออะไร (Shahbaz) เหยี่ยวหลวงเปอร์เซีย
- Jynx
- 19 views
ตำนาน นกชาห์บาซ คืออะไร (Shahbaz) มันเป็นนกเหยี่ยวแห่งเปอร์เซีย ที่มีร่างกายใหญ่กว่านกอินทรี อาศัยอยู่ใน 3 เขตของเทือกเขาในอิหร่าน ได้แก่ ซากรอส, อัลบอร์ซ และคอเคซัส ซึ่งเชื่อว่าเป็นเทพนกนำทาง ส่วนประวัติศาสตร์อื่นๆ ศึกษาต่อด้านล่าง
นกชาห์บาซ คืออะไร คือคำว่า شَهباز หมายถึง “เหยี่ยวหลวง” หรือ “เหยี่ยวราชา” มีจุดเริ่มต้นมาจาก ธรรมเนียมปฏิบัติของซาร์ หรือกษัตริย์เปอร์เซีย สำหรับการมีเหยี่ยวเป็นสัตว์เลี้ยง เนื่องจากใช้สื่อถึงความแข็งแกร่ง ซึ่งเชื่อว่าเทพเจ้าฮอรัสแห่งกรีกเป็นต้นแบบ ในบางครั้งเรียกว่า “อินทรีโบราณ”
ต้นกำเนิดของชาห์บาซ ที่ถูกกล่าวถึงครั้งแรก เกี่ยวข้องกับศาสนาโซโรอัสเตอร์ (Zoroastrianism) โดยในยุคแรกๆ ชาห์บาซถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ ความดีเอาชนะความชั่ว และเชื่อมโยงกับความถูกต้อง – ความกล้าหาญ จนกระทั่งมาถึงราชวงศ์ชาห์บาซ
เชื่อว่ากษัตริย์หลายคน ยกตัวอย่างเช่น ไซรัสมหาราช (Cyrus II) ปกครองภายใต้การช่วยเหลือ ของราชวงศ์ชาห์บาซ ซึ่งเปรียบเสมือนเทพเจ้า ที่มอบความอมตะและยุติธรรมให้ เมื่อจักรวรรดิขยายอาณาจักร ตำนานของเหยี่ยวหลวงก็เป็นที่รู้จักมากขึ้น สามารถพบเห็นภาพเหยี่ยวได้บนธงของกองทัพ
ในขณะที่ความเชื่ออีกด้าน กล่าวว่า ชาห์บาซเป็นเทพเจ้าโบราณ ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของผู้นำ ความกล้า และความสูงส่ง อยู่ในฐานะผู้พิทักษ์จากสวรรค์ คอยสร้างความสามัคคี รวมถึงขับไล่พลังชั่วร้ายให้แก่อาณาจักร แถมยังเชื่อว่าเป็นผู้นำทางฟาราวาฮาร์ (Faravahar) มาสู่เปอร์เซียอีกด้วย
ที่มา: History and Evolution, Meaning and Symbolism [1]
ที่มา: How Cyrus the Great Turned Ancient Persia Into a Superpower [2]
อินทรีโบราณของเปอร์เซีย ถูกอธิบายว่าเป็นวิหคยักษ์ สง่างาม มีขนสีแดง สีส้มเรืองแสง หรือสีเหลืองสด คล้ายสีของเปลวไฟ มันมีดวงตาแหลมคม ปีกกว้างขนาดที่บังเงามิดภูเขา ส่วนกรงเล็บเชื่อว่าสามารถทำให้ทุกอย่างที่แข็งแกร่งตายได้
ธงชาติอิหร่านในยุคที่ใช้ภาพชาห์บาซ เกิดขึ้นระหว่าง 559-529 ปีก่อนคริสตกาล มีด้วยกัน 2 แบบ แบบแรกคือพื้นหลังสีฟ้าอ่อน มีขอบเป็นสามเหลี่ยมสลับขาวแดง ตรงกลางเป็นภาพนกชาห์บาซลายเส้นสีขาว ปีกกลางสีแดง ปีกบนสีเขียว หางสีแดงล้วน และมีวงกลมเหนือศีรษะ
แบบต่อมาเป็นพื้นหลังสีแดง ขอบเป็นสามเหลี่ยมเล็กๆ สีเหลืองล้วน ตรงกลางใช้ภาพเดียวกัน แต่เป็นนกสีเหลืองทั่วลำตัว เรียกอีกชื่อว่า Derafsh Sahbaz หรือมาตรฐานของไซรัสมหาราช
ข้อมูลจากนักสำรวจชื่อ ริชาร์ด ฟรานซิส เบอร์ตัน (Richard F. Burton) ชาวอังกฤษ สันนิษฐานว่านกตัวนี้ อาจเป็นเหยี่ยวแดงยูเรเชีย (Accipiter gentilis) หรือนกอินทรีจักรพรรดิตะวันออก (Aquila heliaca) ซึ่งมักบินอยู่เหนือท้องฟ้า ในที่ราบสูงของอิหร่าน [3] โดยทั้งสองสายพันธุ์ มีข้อมูลจำเพาะ ดังนี้
เหยี่ยวแดงยูเรเชีย
นกอินทรีจักรพรรดิตะวันออก
ซึ่งนกอินทรีจักรพรรดิตะวันออก เชื่อว่าเป็นสายพันธุ์เดียวกับ ต้นกำเนิด อินทรีสองหัว
ตำนานชาห์บาซแห่งเปอร์เซีย รูปร่างคล้ายเหยี่ยวยักษ์ ตัวใหญ่กว่านกอินทรี เชื่อว่าเคยมีชีวิตอยู่ในอิหร่าน เป็นสัตว์เลี้ยงของซาร์ ซึ่งอ้างอิงต้นแบบมาจากเทพฮอรัส กระทั่งกลายมาเป็นเหยี่ยวราชา ในยุคของจักรวรรดิไซรัสมหาราช อีกทั้งยังเคยถูกใช้เป็นลวดลาย บนธงชาติอิหร่านอีกด้วย
เหยี่ยวหลวงหรือเหยี่ยวราชา ไม่ใช่นกประจำชาติอิหร่านในปัจจุบัน เนื่องจากถูกแทนที่ด้วย “นกไนติงเกล (Nightingale)” ซึ่งเป็นวิหคตัวเล็กจากเปอร์เซียยุคกลาง ถูกใช้เป็นตัวแทนของความรัก เสียงไพเราะ เร่าร้อน และทำให้คนหลงรักอย่างไร้เหตุผล
ปัจจุบันคำว่าชาห์บาซ ไม่ได้ใช้เรียกแค่นกในตำนาน แต่ยังถูกตั้งให้กับทั้งบุคคลสำคัญ สถานที่ วงการดนตรีและกีฬา ยกตัวอย่างเช่น ชาห์บาซ ข่าน กัมโบห์ (แม่ทัพโมกุลแห่งอักบาร์ ระหว่างปี 1529-1599), หมู่บ้าน Shahbaz Khel ประเทศปากีสถาน, สโมสรฟุตบอล Shahbaz FC เป็นต้น
